Teknolojinin Neresindeyiz?
Uydu Üreticileri
Uzay çalışmaları devlet eliyle başlatılmış ve genelde askeri programlardır. İlk astronotlar da dolayısıyla askeri pilotlardan seçilmiştir. Bu programlar sonradan sivilleşmiştir. Roketler konusunda ilk çalışmaları Sovyetler Birliği yapıyordu. Amerikalılar daha çok uçak teknolojisi üzerine çalışıyordu. Uçaklarla ses hızını geçme denemeleri yapıyorlardı. Sovyetler ilk uydu Sputnik’i 1957’de uzaya fırlatınca Amerikalılar hemen yön değiştirip uzay çalışmalarına hız vermişlerdir. Çok kısa bir süre içinde de geçmişlerdir. Şu an itibariyle toplam uzay çalışmalarına ayrılan bütçe açısından bakarsak Amerika tek başına bütün ülkelerin yaptığı yatırımdan daha fazla para harcıyor. 16 Milyar dolar kadar.
Uydu uzay işleri 1980’lerde sivilleşmeye başladı. Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Arianspace diye bir firma kurdu. Bu firma ilk ticari uzay aracı taşıma şirketidir. Hala daha French Guiana’dan uzaya uydu fırlatır. Özellikle de 90’larda artık özel yatırımcılar bu işlere girmeye başladılar.
Ticari olarak tüm uydu sistemlerinin üreticileri toplam 8 tane. 2’si Avrupa’da. Aslında Fransa’da. 4’ü Amerika’da, biri Rusya’da. Şimdilerde bir tane daha katıldı. Mitsubishi Electric. O da Japonya’da. Başka uydu üreticileri yok mu? Var. Ancak onlar ticari olarak tüm uyduyu yapan firmalar değil. Parça yapıyorlar veya kendi ülkelerinin uydu projelerini yapıyorlar. Hindistan, İran, İsrail, İngiltere, Kore, Çin… yaklaşık 16 ülke var. Türkiye bu listenin içinde değil daha, girmeye çalışıyor.
Ana üreticilerden kısaca bahsedelim. Önce Fransa:
Thales Alenia Space: Fransa’da. Toulouse ve Cannes’da. Alenia kısmı İtalyanların payını gösterir. Bu firmanın eski adı Alcatel Alenia Space idi. Bizim uyduların hepsi (toplam 5 adet: Türksat 1A, 1B, 1C, 2A ve 3A) bu firma tarafından yapılmıştır. Bir sonraki uydular T4A ve T4B Mitsubishi Electric şirketi tarafından yapılıyor. Bu şirket genelde parça yapıyormuş, Japonya’ya uydular yapmış ancak dışarı ilk ciddi projesi Türksat 4A ve 4B uyduları diyebiliriz.
EADS Astrium: Bu firma da Toulouse’da ve Londra’da. Esas binaları Toulouse’da. Çok güçlü bir firma. Thales’ten daha profesyoneller ancak fiyatları hep yüksekte kaldığı için ihaleleri alamadılar.
Gelelim Amerika’daki uydu üreticilerine:
En büyük üretici Boeing. Uçak yapıyor biliriz ama aslında dünyanın en büyük uydularını üretebilen bir firma ve Türksat ihalelerine girmiyor. Ciddiye almıyor olabilir. Belki projeler küçük kalıyor beyefendiye.
Lockheed Martin: Bu da askeri savunma firması ama uydu kısmı da var. Ana merkezi Maryland’de, Washington DC’ye yakın. Syracuse’te de büyük bir yerleri var. 120.000 kadar çalışanı var. Uzay sistemlerinden kazançları toplamın 5’te biri kadar.
Space Systems Loral: California Palo Alto’da bir uydu üreticisi. Ford Motor şirketinin bir kuruluşuydu. Ancak daha geçen ay kanadalı bir firmaya satıldı. Bu firma birçok uydu projesine imza atmıştır. Sirius ve XM radio uydularını bu firma yapmıştır mesela.
Orbital Sciences: Merkezi Washington DC’ye yakın başka bir firma. Arizona ve California’da yerleri mevcut. Daha çok küçük uydular imal ediyorlar. Türksat 4A ve 4B uydularının ihalesine bir ortakla katılmıştı. Yaklaşık 3800 çalışanı olan ve uydular ve fırlatıcılar (launchers) konusunda birçok projeye imza atmış bir şirket.
Rusya’ya gelirsek:
JSC Information Satellite Systems: Bine yakın uydu imal etmiştir. Rusların GPS’i dediğimiz Glonass uydularını tamamen bu firma yapmıştır. 1959’dan beridir pazardadır ancak Rusyanın dağılmasından sonra güç kaybetmiştir. Yaklaşık 8500 çalışanı olan firma daha çok Rus hükümetinden aldığı projelerle ayakta duruyor.
Japonya:
Mitsubishi Electric Co.: 130.000 kadar çalışanı olan dev bir firma. Nerdeyse uzay serüveninin başladığı ilk yıllardan beri bunlar da işin içindeler. Daha çok hükümet projeleri yapmışlar. Birçok uyduya parça üretmişler. Ancak son zamanlarda japonların NASA’sı sayılan JAXA ile birlikte bir açılım içindeler. Türksat 4A ve 4B uydu ihalesini bu firma almıştır.
Bir de uydu üretimi ile roket üretimini karıştırır insanlar. Roket veya Fırlatıcı işi ayrı bir iştir. Tehlikesi büyüktür. Sonuçta bomba yapıyorsunuz. Türkiye’de bu işi yapan bildiğim kadarıyla Roketsan var. Ancak uyduyu uzaya taşıyabilen roketler çok büyük yapılardır. Boyları 40-50 m civarında. 4 ton’luk bir uyduyu uzaya çıkarmak için 750 ton’luk bir roket kullanılıyor. Amerika’nın uzay istasyonu (ISS)’e gönderdiği Endeavour gibi uzay mekikleri ise nerdeyse 2200 ton civarında.
Bir sonraki yazıda Türkiye’de kimler var, neler yapılıyor, onu anlatayım. Tabii merak ediyorsanız.
